“The leaders who work most effectively, it seems to me, never say "I." And that's not because they have trained themselves not to say "I." They don't think "I." They think "we"; they think "team." They understand their job to make the team function. They accept responsibility and don't sidestep it, but "we" gets the credit. This is what creates trust, what enables you to get the task done.”
Peter F. Drucker
Als expertisecentrum van KU Leuven rond leiderschapsontwikkeling zet Leading Insights sterk in op identiteitsversterkend leiderschap. Vanuit onderzoek blijkt immers dat de kunst van leiders om een sterke teamidentiteit – of met andere woorden een ‘wij’-gevoel – te creëren binnen hun team essentieel is, niet alleen voor het welzijn van de medewerkers, maar ook voor hun performantie.
“De verhouding van de Wij’s tot de Ik’s is de beste indicatie van de teamontwikkeling.”
De beste leiders zijn dus diegenen die erin slagen om hun medewerkers te laten denken, voelen en handelen als één team (als ‘wij’), eerder dan als een groep individuen (als ‘ik’ en ‘jij'). Dit ‘wij’-gevoel kan begrepen worden als een gedeelde teamidentiteit en zorgt ervoor dat medewerkers verder gaan dan de aangewezen taken om hun collega’s en hun organisatie verder te helpen. Deze medewerkers ervaren een succes van hun team of van hun organisatie immers als een persoonlijk succes. Meer nog, het versterken van dit ‘wij’-gevoel vormt voor deze leiders een hefboom voor het versterken van de teameffectiviteit en de veerkracht van het team, alsook van de tevredenheid en het welzijn van hun collega’s.
Deze gedeelde teamidentiteit komt tijdens de huidige Corona-crisis zwaar onder druk te liggen. Collega’s die elkaar normaal dagdagelijks ontmoeten, werken nu van thuis uit of zijn misschien tijdelijk werkloos. Het contact met hun organisatie en hun collega’s verwatert; de lunch samen, een babbel tussendoor, wat humor hier en daar, een glimlach, een vluchtige ‘hallo’, … Het lijken kleine zaken, maar hun impact op dat gedeeld gevoel van samenhorigheid is niet te onderschatten.
Door de ‘soft’ lock-down-maatregelen die we nu allemaal noodgedwongen ervaren, zitten collega’s geïsoleerd thuis en ligt deze gedeelde teamidentiteit sterk onder vuur. Eerder onderzoek gaf aan dat het ervaren van een gebrek aan sociale verbondenheid en sociale steun dat daarmee gepaard gaat een sterke voorspeller is van vroegtijdig overlijden. Het is zelfs een sterkere voorspeller dan factoren waar we al lang het risico van kennen zoals te weinig fysieke activiteit, overgewicht, luchtvervuiling, overmatig alcoholgebruik en roken! Helaas zijn de nefaste gevolgen van sociale isolatie nog te weinig bekend en erg onderschat, waardoor er te weinig initiatieven worden opgezet om een gevoel van samenhorigheid te versterken.
“When I becomes We, even Illness becomes Wellness.”
We rekenen dan ook op jullie om dit wij-gevoel zoveel mogelijk te behouden, en zo mogelijk zelfs te versterken! We geven in dit artikel een aantal ideeën rond hoe jullie dit kunnen doen. Het is hierbij belangrijk om op te merken dat dit identiteitsversterkend leiderschap niet alleen belangrijk is voor de formeel leidinggevende, zoals de directeur of manager. Ook de informele leiders binnen het team (de personen die ook zonder formele leiderschapsstatus een belangrijke invloed hebben op hun collega’s en het teamfunctioneren) kunnen hun steentje bijdragen aan het creëren en versterken van dit wij-gevoel. Eerder onderzoek vanuit de sportcontext toonde zelfs aan dat deze informele leiders vaak nog een sterkere impact hebben op deze gedeelde teamidentiteit dan de formele leider.
Leading Insights ontwikkelde twee leiderschapstrajecten die leidinggevenden en de leiders binnen het team helpen om een gedeeld ‘wij’-gevoel te versterken in hun team. Meer informatie over deze trajecten vindt u hier. Tijdens deze Corona-epidemie willen we jullie alvast enkele tips meegeven hoe jullie zelf aan de slag kunnen gaan om ook in deze digitale tijden het wij-gevoel binnen jullie team te behouden, en waar mogelijk zelfs te versterken.
Lees hier meer over de 4 dimensies van identiteitsversterkend leiderschap.
Identiteitsleiderschap in tijden van isolatie
Hoewel collega’s in quarantaine thuis zitten, zijn de digitale mediakanalen de redders in nood om toch te helpen om dit ‘wij’-gevoel te creëren en versterken. We geven hierbij enkele initiatieven die we zelf met ons Leading Insights team hebben opgestart. Hopelijk kunnen zij jullie inspireren om ook zelf aan de slag te gaan om de teamidentiteit binnen jullie team verder te versterken.
1. Extra inzetten op face-to-face verbinding
- Digitale lunch. Wekelijks organiseren we op dinsdagmiddag een digitale lunch met alle collega’s, waarbij zelfs onze collega vanuit India kan aansluiten. Binnen deze lunch kiezen we er bewust voor om geen inhoudelijke werkaspecten te bespreken, maar wel om maximaal in te zetten op de informele verbinding.
- Leading Insights Meeting. Op vrijdag om 16u is het tijd voor een formele afsluiter van de werkweek; onze Leading Insights meeting. We kozen er hierbij voor om dit voordien tweewekelijks event in deze tijden van isolatie wekelijks te laten doorgaan.
- Iedereen geeft een update van wat hij/zij verwezenlijkt heeft in de voorbije week. Ook wordt vooruitgeblikt naar de volgende week, waarbij iedere collega een aantal concrete doelen stelt voor zichzelf. Door hun vooruitgang in beeld te brengen en hier de nodige appreciatie voor te geven, wordt hun gevoel van competentie ondersteund en hun motivatie versterkt. Het stellen van doelen brengt ook de nodige structuur die niet zo evident is in deze digitale tijden.
- Een rondvraag rond de ‘highlights’ en de ‘lowlights’ bij alle collega’s. Elke collega krijgt de kans om een hoogtepunt van de voorbije werkweek in the picture te zetten (iets waar hij/zij trots op is), alsook iets waar hij/zij tegen aan liep en wat de nodige frustraties teweegbracht. Op die manier houden we de vinger aan de pols wat het welzijn van onze collega’s betreft en kunnen hier dieper op ingaan in een persoonlijk gesprek nadien waar nodig.
- Friday after-work drink. Na deze Leading Insights meeting wordt er ruimte gemaakt voor een informele afsluiter van de werkweek. Iedereen neemt er een drankje bij en een gezellige babbel vormt de perfecte afsluiter van de werkweek en de start van het weekend.
- Digitaal contact in plaats van een snelle email. Als we feedback geven aan een collega of we moeten iets bespreken, dan proberen we dit nu zoveel mogelijk telefonisch of digitaal te doen, eerder dan via e-mail. Op die manier is er ook meer ruimte om aandacht te hebben voor de persoon (hoe gaat het met je?) naast hun werk. In tijden van isolatie is net dat persoonlijk contact meer dan ooit belangrijk!
- WhatsApp-groep. Als team hebben we een gemeenschappelijke WhatsApp-groep, waarin occasioneel een ontspannend bericht wordt gedeeld (bv. een muzikale afsluiter van de dag, een ontspannend videofragment, een hart onder de riem) en waarbij goed nieuws nog eens extra in de verf wordt gezet (bv. een goede presentatie of workshop, een nieuwe klant). Op die manier is dit ook een middel om aan identiteitsverbetering te doen.
2. De gezondheid van de collega’s op de eerste plaats
Fysieke afstand hoeft niet gelijk te staan aan sociale afstand. De ‘social distancing’ kunnen we zo ombuigen tot ‘distant socializing’ en digitale technologie vormt hier de sleutel. De beste manier om in te zetten op connectie is om verschillende personen te betrekken en te connecteren in real-time. Hierbij stellen we graag enkele initiatieven die wij namen om ons wij-gevoel te behouden en in deze tijdens zelfs te versterken (identiteitscreatie, maar meteen ook de inbedding in de praktijk).
In deze onzekere Corona-tijden is er een grote nood aan leiders die de juiste beslissing nemen en hierbij de belangen van het team en de collega’s vooropstellen. De juiste beleidsmaatregelen nemen om het welzijn en de gezondheid van medewerkers te garanderen zijn nu meer dan ooit het kenmerk van goed leiderschap. Een voorbeeld hiervan is de communicatie van Jürgen Klopp, coach van voetbalclub Liverpool, die in een open brief naar de supporters reageert op de afgelasting van de voetbalwedstrijden. In plaats van dit te betreuren, stelt hij duidelijk het welzijn van alle fans voorop en benadrukt hierbij het gedeelde wij-gevoel:
“First and foremost, all of us have to do whatever we can to protect one another. In this moment this matters more than ever. You will never walk alone.”
Sinds de start van vorige week werkt iedereen van ons team dan ook van thuis uit, om zo hun gezondheid maximaal te bewaken.
3. Aandacht voor de mentale gezondheid van de collega’s
Hoewel de fysieke gezondheid uiteraard essentieel is en in deze tijden centraal staat, wordt de impact op de mentale gezondheid nog te vaak onderschat. Ieder van ons heeft verschillende sociale identiteiten. Deel uitmaken van jouw team op de werkvloer, waar we in deze tekst op focusten, belichaamt slechts één daarvan. Andere sociale identiteiten zijn bijvoorbeeld het deel uitmaken van een familie, van een gezin, van een vriendengroep, van een sportteam, enz. Op basis van de context (bv. de plaats waar je je bevindt) worden andere sociale identiteiten geactiveerd. Zo konden werkgebouwen voordien geassocieerd worden met onze werkidentiteit, daar waar de eigen woonplaats geassocieerd werd met andere identiteiten (bv. partner en mama van 2 kinderen).
De huidige tijden van isolatie zorgen er echter voor dat deze verschillende sociale identiteiten weleens botsen; een meeting met collega’s proberen te combineren met het uit elkaar houden van ruziënde kinderen of met het troosten van een huilende baby zijn daar maar enkele voorbeelden van. Wanneer deze verschillende sociale identiteiten botsen en stress en frustraties geven wanneer samen geactiveerd, heeft dat nefaste gevolgen voor onze mentale gezondheid.
Een goede raad voor de leidinggevenden tijdens deze tijden van isolatie is dan ook meer dan ooit om de nodige ruimte en flexibiliteit te geven aan je collega’s om hun verschillende sociale identiteiten te kunnen managen. Hierbij delen we graag een aantal voorbeelden hoe wij dit identiteitsleiderschap in de praktijk proberen te brengen binnen Leading Insights:
- Iedereen stelt zelf een aantal doelstellingen op voor elke week. Wanneer ze hier precies aan werken, bepalen ze echter volledig zelf. Dit geeft hen alvast de ruimte om de zaken thuis optimaal te kunnen organiseren.
- De timing van meetings wordt aangepast aan de thuissituatie.
- Iedereen is vrij om deel te nemen aan onze gemeenschappelijke digitale lunch op dinsdag. Diegenen die samen lunchen met hun familie en dit dus moelijker kunnen organiseren, kunnen deze lunch met een gerust hart overslaan. Vrijdag staat er immers sowieso een gemeenschappelijk sociaal moment gepland zodat we iedereen elke week toch minstens één keer gezien hebben.
4. Het wij-gevoel als drijfveer voor daadkracht en hoop
Identiteitsleiderschap zorgt voor een gemeenschappelijk gevoel van daadkracht en hoop. Als leider kan je deze verbinding, dit wij-gevoel, gebruiken om samen met je collega’s na te denken over de moeilijkheden waar ze tegenaan lopen en hoe er samen kan gewerkt worden om hier een oplossing voor te voorzien. Op die manier creëer je als groep een sterkere veerkracht om met problemen om te gaan.
Om ook de nodige aandacht aan deze moeilijkheden te geven en deze bespreekbaar te maken, stelde één van onze collega’s enkele maanden geleden voor om de starten met een highlight-lowlight moment. Zoals eerder aangegeven, krijgen alle collega’s op onze teammeeting de mogelijkheid om hun highlight van de afgelopen week mee te geven; iets waar ze trots op waren, alsook hun persoonlijk lowlight; iets waar ze tegenaan botsten, iets waar ze moeilijkheden mee ervaarden. Deze traditie willen we zeker in ere houden in deze digitale tijden en zal nu ook vast deel blijven uitmaken van onze digitale Leading Insights meeting. Op die manier kunnen we niet alleen een vinger aan de pols houden wat betreft het mentale welzijn van collega’s, maar kunnen we ook als team nadenken hoe we hier een helpende hand kunnen rijken.
Neem zelf een voortrekkersrol!
Identiteitsversterkend leiderschap heeft dus een tweeledig doel: (a) je groep samenhouden doorheen deze crisis; en (b) de energie van je collega’s op een positieve manier samenbrengen en kanaliseren, waarbij je zelf een positief voorbeeld stelt. Zowel formeel leidinggevenden als leiders binnen een team zijn hier de personen bij uitstek om hun team mee op sleeptouw te nemen. Op die manier kan jouw groep zelfs sterker uit deze crisis komen.
Is het allemaal zo evident? Nee, absoluut niet. Ook wij zelf zijn zoekende naar de manier waarop we dit het best in de praktijk kunnen implementeren. Belangrijk is echter dat je je bewust bent van het belang van deze sociale identiteit en dat je een eerste stap zet, een eerste initiatief lanceert om dit wij-gevoel te kunnen versterken. Hierbij kan je best vertrekken van de tradities die jullie reeds hadden opgebouwd met jullie team en te verzekeren dat deze ook in deze tijden van isolatie behouden kunnen blijven (bv. een gemeenschappelijke lunch/drink veranderen in een digital lunch/drink).
De nood aan dergelijk identiteitsversterkend leiderschap is hoog, des te meer in deze tijden van quarantaine en isolatie. Binnen jouw team kan jij als leidinggevende of als collega binnen de groep op die manier een grote impact hebben, niet alleen op het welzijn van je collega’s, maar ook op hun effectiviteit.
Zie het niet als extra werk – Zie het als je meest belangrijke werk!
Deel van een breder verhaal
Zoals eerder gezegd is de werkidentiteit slechts één van de sociale identiteiten die een persoon ervaart. De bovenstaande richtlijnen gelden dan ook niet alleen voor organisaties, maar ook voor andere groepen waar we deel van uitmaken (en waarbij we een wij-gevoel ervaren); onze families, onze vriendengroepen, onze sportclubs, enz. Ook hier kunnen kleine initiatieven leiden tot het behoud en zelfs het versterken van dat wij-gevoel; een digitaal gesprek met grootouders, een videoboodschap voor familie, een brief naar die vriend die alleen thuis zit, een digitale workout samen met je teamgenoten van je sportclub, boodschappen doen voor je oudere buren, …
Als iedereen zijn steentje zou kunnen bijdragen om zeker in deze tijden net wat meer initiatief te nemen om dat wij-gevoel te versterken, dan kunnen we er mee voor zorgen dat onze groepen, die zo essentieel zijn voor ons welbevinden, nog sterker uit deze crisis komen.
Een warme groet & hou je goed!
