De rol van de teamkapitein

Wanneer we spreken over leiderschap binnen sportteams, wordt al snel naar de kapitein gekeken: de officiële aanvoerder wordt vaak gezien als dé leider van het team, zowel op als naast het veld. Er wordt veel van de aanvoerder verwacht, zoveel is zeker. Maar zijn die hoge verwachtingen terecht? Gaat de aanvoerdersband altijd naar de sterkste arm?

We onderzochten de praktijk bij 4451 spelers en coaches in verschillende teamsporten in Vlaanderen (België): basketbal, volleybal, voetbal, hockey, korfbal, handbal, waterpolo, rugby en ijshockey. Hierbij werd een onderscheid gemaakt tussen vier verschillende leiderschapsrollen die spelers kunnen invullen:

• de taakleider (neemt de leiding op het veld, stuurt de andere spelers bij en geeft hen tactische aanwijzingen)
• de motivationele leider (moedigt de andere spelers op het veld aan om tot het uiterste te gaan)
• de sociale leider (zorgt naast het veld voor een optimale sfeer in het team)
• de externe leider (verzorgt de communicatie met clubbestuur, media en sponsors)

Lees hier meer over het belang van deze leiderschapsrollen.

Gezien de status van de kapitein als ‘leider van het team’ verwachten spelers en coaches vaak intuïtief dat de aanvoerder de meeste van de besproken leiderschapsrollen vervult. Maar hoe zit dit nu in realiteit? Kunnen de kapiteins deze hoge verwachtingen inlossen? De resultaten wijzen uit dat slechts 1% van de deelnemers hun kapitein ziet als beste leider op de 4 leiderschapsrollen. In slechts 4% van de teams vervult de captain drie van de vier leiderschapsrollen. Sterker nog, in bijna de helft van de teams (44%) wordt de aanvoerder niet eens gezien als de beste leider in één van de vier leiderschapsrollen. Hij is dus noch de beste leider op het veld (taak- of motivationele leider), noch naast het veld (sociale of externe leider). Andere spelers blijken de échte leiders in het team: de informele leiders.

Lees hier het volledige wetenschappelijke artikel rond deze studie.

Waarom krijgt de kapitein dan wel de aanvoerdersband? Uit verder onderzoek bleek dat de enige eigenschap waarin de captain wel ‘uitblinkt’ tegenover deze andere leiders is het aantal jaren dat hij/zij reeds bij het team speelt. Een speler die reeds lang bij het team speelt, wordt dus vaak als kapitein aangeduid, blijft dit jaar na jaar, zonder dat er wordt nagedacht of een andere keuze misschien niet beter zou zijn. Gezien andere spelers binnen het team hun rol mogelijks niet durven opnemen omdat ze hun kapitein niet voor de voeten durven lopen, kan dit resulteren in een gebrek aan goed leiderschap binnen het team, wat nefast is voor het teamfunctioneren en de prestatie.

Als we kijken naar de kwaliteit van het leiderschap van de kapitein, blijkt net als voor andere leiders, de kunst om een gedeeld ‘wij’-gevoel te creëren cruciaal te zijn, zowel naar teamfunctioneren toe, als naar de gezondheid en het welzijn van de spelers. 

Lees hier meer over het belang van die identiteitsleiderschap.

We kunnen concluderen dat de aanvoerdersband slechts zelden naar de sterkste arm gaat. Durf dus voor de invulling van deze vier rollen verder te kijken dan jouw teamkapitein. Het feit dat de verschillende leiderschapsrollen slechts zelden door één enkele persoon worden opgenomen, hoeft echter geen probleem te vormen, integendeel zelfs. Ons onderzoek toonde immers aan dat teams met gedeeld leiderschap, waarbij de vier leiderschapsrollen worden ingevuld door verschillende personen, gekenmerkt worden door een sterker teamvertrouwen, een sterkere teamsamenhang en betere prestaties.

De juiste leiders aanduiden is dus de sleutel tot succes. En hier willen we jou graag bij helpen met onze Shared Leadership Mapping: gevalideerd binnen onderzoek én op het veld!

Lees hier meer over onze artikels rond dit topic: